Je krijgt vanzelfsprekend uiteenlopende verklaringen. Het is aan jou om te checken of deze kloppen. Soms verklaren rechthebbenden dat ze een keer een bedrag gepind hebben en daar een deel weer van teruggestort hebben. Dat kan gebeuren. Maar als er niet direct vooraf een grote pinopname heeft plaatsgevonden, is de verklaring twijfelachtig en daardoor mogelijk niet aannemelijk.
Uiteenlopende verklaringen
Verklaringen als “ik heb geleend geld teruggekregen” of “het is een lening die ik terug moet betalen” komen veel voor. Waaruit blijkt dat zij geld (uit-) geleend hebben? Is dat schriftelijk vastgelegd? Kunnen zij het aantonen? Een achteraf afgelegde schriftelijke verklaring is niet aannemelijk.
Doorvragen
Een verklaring zoals “Ik heb geld gekregen van mijn (meerderjarige) dochter om voor haar een laptop te kopen” klinkt ook raar en roept vragen op. Kan zij zelf geen laptop kopen? Is zichtbaar dat er een laptop gekocht is? En zo ja, voor wie is de laptop dan? Staat deze op de betaalnota? Als kort na de storting niet zichtbaar is dat er een laptop is gekocht en voor wie, is het heel aannemelijk dat het geld gebruikt is om in de dagelijkse levensbehoefte te voorzien.
Casus bijstandsfraude
Laatst had ik een onderzoek waar gedurende vijf jaar vaak en relatief hoge bedragen werden bijgeschreven op de bankrekening van vader. De verklaring die werd afgegeven is als volgt. Dochter maakt geld naar haar vader over, haar vader pint het geld vervolgens en geeft het dan contant aan zijn dochter voor in haar spaarpot. Rare constructie. Met dit verhaal hebben zij de bezwaarcommissie dan ook niet kunnen overtuigen.
Algemeen noodzakelijke bestaanskosten?
Kasstortingen en bijschrijvingen op bankrekeningen van rechthebbenden dien je in beginsel als in aanmerking te nemen middelen te beschouwen. Als deze betalingen niet als verantwoorde giften kunnen worden aangemerkt, ze een periodiek of terugkerend karakter hebben en kunnen worden aangewend voor de algemeen noodzakelijke bestaanskosten, is er sprake van inkomsten. Verklaringen die aangeven dat er sprake is van geleende bedragen die moeten worden terugbetaald, leiden op zichzelf niet tot een ander oordeel.
In mindering brengen
Niet alleen betalingen die een terugkerend of periodiek karakter hebben, kunnen worden aangewend voor de algemeen noodzakelijke bestaanskosten. Ook eenmalig ontvangen bedragen kunnen als inkomen worden aangemerkt. Slaagt bijstandsontvanger er niet in zijn of haar standpunt over de herkomst en het doel van de stortingen of bijschrijvingen aannemelijk te maken met controleerbare en verifieerbare gegevens? Dan dien je deze aan te merken als middelen die in eerste instantie op de verleende bijstand in mindering hadden moeten worden gebracht.
Recht op bijstand opnieuw beoordelen
De bijstandsontvanger schendt de inlichtingenverplichting als hij/zij voor ontvangst van deze bedragen geen melding maakt bij de gemeente. Het had immers redelijkerwijs duidelijk moeten zijn dat deze betalingen van invloed konden zijn op het recht op bijstand. En dat daarvan melding gemaakt moest worden.
Rechten vaststellen
Het recht op bijstand stel je in principe per maand vast. Echter ben je bevoegd om hiervan af te wijken en de bijstand af te stemmen op omstandigheden, mogelijkheden en middelen. Zeker als uit onderzoek achteraf blijkt dat de stortingen en bijschrijvingen en de hoogte van de ontvangsten wisselen. Of dat de herkomst ervan onduidelijk is. Dan kan je over een langere periode het totaal van maandbedragen aan inkomsten en bijstand in aanmerking nemen. Zijn de gemiddelde inkomsten van de bijstandsontvanger hoger dan de norm? Dan is er geen sprake van een bijstandsbehoeftige omstandigheid en is er dus geen recht op bijstand.
Nut en noodzaak van fraude-alertheid
Alertheid op bijstandsfraude begint bij de poort, bij elke aanvraag en bij elk (her-)onderzoek. Uit bankafschriften valt zo veel op te maken. Maak er gebruik van, zodat de bijstand terechtkomt bij de mensen die het echt nodig hebben. Door actief in te zetten op het voorkomen van fraude en door effectief te reageren op fraudesignalen, voorkom je boetes en het terugvorderen van ten onrechte verstrekte uitkeringen. Ik ben van mening dat op dit onderdeel nog veel verbetering mogelijk is.
